En plots is alles anders / And all of a sudden everything's changed

Iedereen kent wellicht het gevoel. Door een bepaald voorval ziet je leven er ineens anders uit.  Dat voorval kan een triviale gebeurtenis zijn, maar ook een heel ingrijpende.  Eerst was je leven min of meer een bepaalde routine en plots ziet je leven er helemaal anders uit.  Voor even of misschien wel voorgoed.  Denk bv maar aan ouders wiens kind niet meer thuis komt na school, na een uitstap, een fuif of - zoals nu recent - na een festival doordat ze slachtoffer waren in het verkeer of door noodweer.  Het is altijd iemands kind, iemands ouder, iemands broer, zus, vriend of vriendin.  Het leven van die mensen zal nooit meer hetzelfde zijn. 

Je krijgt te horen dat jij of iemand van je gezin/familie kanker of een andere levensbedreigende ziekte heeft.  Of je kind of ouder of iemand anders die je nauw aan het hart ligt, sterft aan een aandoening of ten gevolge van complicaties na een operatie. 

Er zijn zoveel voorbeelden van situaties die je leven plots heel ingrijpend kunnen wijzigen.  Plots is alles anders. Plots moet je je toekomstplannen bijstellen of laten varen.  Het overkomt dagelijks zoveel mensen.  Alsof het licht plots wordt uitgeknipt en je in het donker komt te zitten.

Dan begin je vaak te denken dat het maar een droom is, alsof het niet echt is.  Het gevoel dat degene die overleden is elk moment door de deur zal komen stappen.  Je kan het niet bevatten en niet geloven.  Toen mijn vader net gestorven was, kon ik dat ook niet geloven.  Toen alle leven uit hem was weggegleden, dacht ik dat hij rechtop zou komen zitten en zou zeggen ' zeg mannen, dat was maar een grap, hé. Ik ben immers niet dood.'  Weken nadien dacht ik nog altijd dat hij elk moment door de deur zou komen wandelen.  Mijn vader was een plezante grappenmaker.  Maar het gebeurde niet.  Natuurlijk niet.

Ook bevreemdende situaties kunnen je uit je lood slaan.  Volgende bevreemdende situaties zijn uit mijn eigen leven gegrepen.

• wanneer je gaat bevallen, ga je het ziekenhuis hoogzwanger binnen en een paar dagen later sta je terug buiten met een baby'tje.  In mijn geval ging ik binnen met zomerweer en toen ik buitenkwam, was het net herfst.  Alsof ik weken van de buitenwereld was verdwenen en terugkeerde toen het al herfst was. Ik kon dat moeilijk vatten.  Waar was de zomer plots heen ?  En mijn buik ?  En ik was mama geworden van een klein wezentje.  Emotioneel was dat heel vreemd, vond ik.  Alsof er een stuk uit mijn leven was geknipt.
• als je onder totale narcose gaat en je wordt na de operatie terug wakker op je ziekenkamer, zijn er vaak enkele uren verstreken.  Heb dat gelukkig maar 2x meegemaakt in mijn leven, maar vond dat telkens heel bevreemdend. 'Hoe ben ik in godsnaam terug in mijn bed geraakt ?'
• als je na een cinema'ke terug buiten komt in het daglicht, is dat ook heel bevreemdend, vind ik.  Je hebt dan in een totaal andere wereld vertoefd en je weet zelfs niet meer of het buiten licht is of donker, of het regent of de zon schijnt. 
• als je van bij ons uit naar de stad Antwerpen rijdt onder het nieuwe gerechtshof onderdoor, dan zit je meteen midden in de stad.  Het is alsof je plots in een andere wereld terechtkomt, zoals 'Alice in Wonderland'.  Ik vind dat heel raar en grappig tegelijk.

Op school in het 6de middelbaar leerden we over Berthold Brecht, die gebruik maakt van vervreemdingstechnieken in zijn theaterstukken.  Dat heeft me altijd geïntrigeerd.  Het betoverend effect van theater wordt telkens doorbroken door o.a. de acteurs en rekwisieten om te voorkomen dat de toeschouwers zich te veel zouden inleven.

'Vervreemdingstechnieken

Inzicht geven, niet de emotie maar de ratio aanspreken, is een van de belangrijkste uitgangspunten van het episch theater. Om te bereiken dat het publiek zich niet te zeer door het verhaal laat meeslepen zet Brecht – en later andere theatermakers – zogenaamde ‘vervreemdingstechnieken’ in. Met die technieken wordt afstand gecreëerd. Het episch theater lijkt in niets op het echte leven, zo maakt het episch theater vaak gebruik van maskers of opvallende grimering. Wordt er een verteller ingezet die zich als een ceremoniemeester of conferencier tot het publiek richt en commentaar geeft op de gebeurtenissen op het toneel. Ook de personages maken in hun spel het publiek steeds duidelijk dat er 'slechts' toneel gespeeld wordt: de spelers identificeren zich nooit volledig met hun rol en leveren soms zelfs commentaar op hun eigen rol of spel. Er zijn vaak wisselingen van plaats en tijd, die slechts verduidelijkt worden door eenvoudige rekwisieten zoals een naambordje en decorwisselingen vinden voor het oog van het publiek plaats.


... Als een episch regisseur de scheiding tussen goed en kwaad ter discussie wil stellen, dan zien we aan de ene kant een stereotiepe boef en aan de andere kant een bijna heilige goedzak. Alle eigenschappen van mensen worden uitvergroot. Door deze afstandscheppende technieken te gebruiken verhindert de theatermaker dat het publiek zich teveel in de personages of gebeurtenissen inleeft. Zo kan de toeschouwer aan het denken worden gezet.


Veel technieken waar het episch theater gebruik van maakt, zijn op zich niet nieuw. De verteller zagen we al bij de Grieken in de vorm van koren. Plaats en tijdwisselingen zien we vanaf de Middeleeuwen. Echter, de manier waarop episch theatermakers de oude technieken inzetten, maakt dat het episch theater als een aparte stroming gezien kan worden. Brecht is zeker niet de enige episch theatermaker, maar hij was wel degene die de stroming populair maakte, vandaar dat het episch theater bijna onlosmakelijk met hem verbonden is. De afstandelijke manier waarop acteurs hun rol spelen wordt soms Brechtiaans acteren genoemd. ...'


(Bron: Wikipedia)